Đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn tỉnh Phú Thọ 2024
Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2024 – 2025 trên địa bàn tỉnh Phú Thọ được tổ chức trong 2 ngày (06 và 07/6/2024). Bài thi vào lớp 10 môn Văn Phú Thọ được thi theo hình thức tự luận, với thời gian làm bài 120 phút, tổ chức thi sáng ngày 6/6.
Đáp án đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn tỉnh Phú Thọ 2024
| Câu | Nội dung |
| I | ĐỌC HIỂU |
| 1 | – Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận |
| 2 | – Trong đoạn trích, cuộc đời của mỗi chúng ta có thể ví như “một con đường với hàng ngàn khúc quanh” |
| 3 | – HS chỉ ra biện pháp liệt kê: hướng đi, phương án, kẻ đồng hành, những trang bị, thời điểm hành động. – Tác dụng: + Tạo nhịp điệu cho câu văn. + Giúp người đọc hình dung được đầy đủ những điều mà mỗi người cần lựa chọn trong cuộc đời để có thể bước tiếp trên con đường mình đã chọn, từ đó nhấn mạnh ý nghĩa của sự lựa chọn đối với mỗi người. |
| 4 | HS đưa ra thông điệp có ý nghĩa nhất đối với mình và lí giải phù hợp. Có thể theo một trong số những gợi ý sau: – Mỗi người cần có những lựa chọn đúng đắn cho cuộc đời mình. – Cần kiên định với con đường mình đã chọn. – ….. |
| II | LÀM VĂN |
| 1 | 1. Yêu cầu về kĩ năng Viết đúng hình thức một đoạn văn nghị luận xã hội; lí lẽ, dẫn chứng phù hợp, diễn đạt lưu loát, mạch lạc; đoạn văn đảm bảo dung lượng (10-12 câu); không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. |
| 2. Yêu cầu về kiến thức Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần làm rõ được các ý cơ bản sau: *Nêu vấn đề nghị luận: Điều cần làm để tiếp tục bước đi trên con đường mà mình đã chọn. |
|
| * Giải thích: – “Con đường mình đã chọn”: Là hướng đi, là đích đến mà mỗi người đã vạch ra dựa trên năng lực và đam mê của bản thân. |
|
| * Bàn luận: Những điều cần làm: – Kiên định với con đường mà mình đã lựa chọn. – Không ngừng học hỏi, mở rộng kiến thức để có những hành trang vững chắc. – Sẵn sàng đối diện và vượt qua mọi khó khăn thử thách. – Làm chủ được bản thân, vượt qua được những cám dỗ tầm thường; biết vươn lên và hướng tới mục tiêu đã đặt ra. … (HS lấy dẫn chứng phù hợp) – Bàn luận mở rộng: + Những điều cần làm phải phù hợp với mục tiêu đề ra, phù hợp với thời điểm, tránh lãng phí thời gian và sức lực. + Phê phán: Một bộ phận giới trẻ dễ dao động, không kiên định với con đường mà mình đã lựa chọn. Hoặc sống không có ước mơ, hoài bão… |
|
| * Bài học nhận thức, hành động: – Cần hiểu mỗi người đều có một con đường đi riêng. – Xây dựng cho bản thân kế hoạch hành động cụ thể để vững bước trên con đường mình đã chọn. |
|
| 2 | Cảm nhận bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa qua đoạn thơ: “Bỗng nhận ra hương ổi …. Vắt nửa mình sang thu” |
| 1. Yêu cầu về kĩ năng: Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: có đầy đủ mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài giới thiệu được vấn đề nghị luận; thân bài triển khai được các luận điểm làm rõ vấn đề nghị luận; kết bài khái quát được nội dung nghị luận. | |
| 2. Yêu cầu về kiến thức: – Xác định đúng vấn đề nghị luận: Cảm nhận bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa. – Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đáp ứng các yêu cầu cơ bản sau: |
|
| * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, đoạn thơ. * Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa: – Bức tranh giao mùa được cảm nhận ở không gian gần và hẹp: + “Hương ổi”: kết hợp với nghệ thuật đảo ngữ, đưa từ “bỗng” lên đầu câu thơ đã diễn tả cảm giác bất ngờ, ngỡ ngàng của nhân vật trữ tình. Động từ “phả” diễn tả một làn hương ngào ngạt, sánh đậm, gợi liên tưởng đến không gian quen thuộc của những làng quê. Làn “hương ổi” trở thành phong vị riêng trong thơ thu Hữu Thỉnh. + “Gió se”: là cơn gió heo may khô, thoáng chút se lạnh. làn “gió se” đã làm dịu đi cái nắng oi ả, gay gắt của mùa hạ và khiến cho làn “hương ổi” như sánh lại và trở nên ngọt ngào hơn. + “Sương”: được nhân hoá “chùng chình qua ngõ” gợi lên dáng vẻ lãng đãng, cố ý chậm lại đầy lưu luyến, đồng thời gợi lên bước đi chầm chậm của mùa thu khi bắt đầu chớm sang. + Từ những cảm nhận ban đầu, nhà thơ đi đến một kết luận: “Hình như thu đã về”. Từ “Hình như” cho thấy một phán đoán không chắc chắn nhưng lại rất phù hợp để diễn tả cảm nhận mơ hồ lúc giao mùa. => Đó là những cảm nhận tinh tế của tác giả lúc thu sang và đối diện với khoảnh khắc ấy là niềm vui, niềm hạnh phúc của thi nhân. – Bức tranh giao mùa được cảm nhận trong không gian rộng lớn hơn: + Phép đối: “Sông ….dềnh dàng”/ “Chim…vội vã” tạo cấu trúc đăng đối tự nhiên, câu thơ đẹp như bức tranh cổ. + Nhân hóa, từ láy “dềnh dàng”, “vội vã” gợi cảm nhận về sự hiền hòa, êm đềm của dòng sông mùa thu và sự gấp gáp, vội vàng của cánh chim. + Hình ảnh: “Đám mây mùa hạ”/ “Vắt nửa mình sang thu” gợi lên không gian của bầu trời cao rộng, trong trẻo làm cho bức tranh thiên nhiên có hình, có hồn và trở nên gần gũi sống động. => Đoạn thơ đã diễn tả ấn tượng, độc đáo sự vận động của tự nhiên lúc giao mùa, thể hiện sự cảm nhận và miêu tả tinh tế của nhà thơ, khơi gợi tình yêu thiên nhiên của quê hương đất nước. – Cảm nhận, suy ngẫm của tác giả + Phút giao mùa của thiên nhiên thật đẹp dễ gợi cảm xúc cho con người. + Phút sang thu của đời người thường có những giây phút bâng khuâng, suy tư, có lúc vội vã. + Cuộc đời con người có nhiều khát vọng nhưng sẽ có những khát vọng còn dang dở. => Cảm nhận rất tinh tế, suy ngẫm sâu sắc, thể hiện hồn thơ nhiều rung cảm, rất tài hoa. Qua đó thể hiện tình yêu mùa thu, yêu cuộc đời của nhà thơ Hữu Thỉnh. * Đánh giá chung – Nghệ thuật: + Thể thơ năm chữ, ngắn gọn, hàm súc. + Ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, tự nhiên nhưng giàu sắc gợi, độc đáo và mới lạ. Giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng. – Nội dung: Đặt trong mối liên kết với bài thơ, đoạn thơ đã cho thấy những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước những tín hiệu giao mùa và quang cảnh thiên nhiên khi sang thu. Đồng thời, ẩn chứa trong đó là những suy ngẫm về con người và cuộc đời. |
Bài văn tham khảo
A. Mở bài
Không phải mùa xuân, cũng chả hạ hay đông, mà đó chính là mùa thu. Nhắc đến mùa thu chúng ta nghĩ ngay đến một mùa bình lặng có nét buồn phảng phất. Mùa của gió thoảng quá đủ làm ta rùng mình mà không lạnh buốt, một mùa bình an phảng chút tương tư. Có lẽ chính vì sự tuyệt vời mà mùa thu mang lại nên rất nhiều thi sĩ đã làm thơ về mùa thu. Nhưng có lẽ, bức tranh mùa thu gần gũi nhưng lại tinh tế nhất chính là của nhà thơ Hữu Thỉnh với bài thơ sang thu.
Hai khổ đầu bài sang thu càng thể hiện rõ hơn vẻ đẹp mùa thu được tô vẽ qua từng ý thơ nhẹ nhàng, đời thường nhưng rất đỗi tinh tế. Một mùa thu của Hữu Thỉnh có chút lưu luyến, bâng khuâng nhưng đầy nhựa sống.
Hai khổ thơ đầu Sang thu tuy ngắn gọn, nhưng đã diễn tả thành công sự chuyển mình của thiên nhiên trong khoảnh khắc chuyển giao từ cuối hạ sang thu. Qua đó, cho chúng ta thấy rõ bức tranh mùa thu trong trẻo, dịu dàng.
B. Thân bài
Ngay mở đầu khổ thơ thứ nhất, tác giả đã khéo léo sử dụng mùi hương để viết về mùa thu:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Không phải là mùi hương xa hoa đài các nào ấy, mà đó là hương ổi, một hương thơm bình dị mang đậm chất quê nhà mộc mạc. Gió đã đưa hưởng ổi thổi qua đâu đây khiến nhà thơ như chợt tỉnh, à mùa thu đã đến rồi. Hương ổi xen trong gió mang mùa thu tới khiến cho thi sĩ cũng ngẩn người.
Một hương thơm bình dị nhưng lại đánh thức của một mùa lớn lao. Trong số chúng ta, có lẽ không ai không một lần nếm qua vị ổi, vị ngòn giòn pha chút chua chua đầu lưỡi. Cái dư vị này rất thơm, rất dễ chịu và êm ái. Và trong thơ Hữu Thỉnh nó đã xuất hiện để mang mùa thu tới. Nhận thấy trong gió có hương ổi vậy là đã biết mùa thu đang về.
Bên cạnh hương ổi ấy, tác giả cũng khéo léo nhắc đến đặc điểm báo hiệu mùa thu tới đó là gió se. Những cơn gió mùa thu thường dịu dàng chỉ đủ làm cho bạn rùng mình, khoác một chiếc áo mỏng nhẹ nhàng mà thôi. Nó khác xa với cái lạnh giá của mùa đông và cái lạnh tê tê, buốt ở đầu tay vào mùa xuân với những cơn mưa xuân rả rích suốt ngày. Mùa thu gần như không có mưa mà bầu trời thường bình yên, mây xám, gió se lạnh và mặt hồ tĩnh lặng. Mùa thu khến người ta cảm thấy buồn buồn trong lòng kiểu như “Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn.” Nhưng mùa thu mang nét đẹp nhẹ nhàng trữ tình, mùa thu khiến lòng bình yên, chùng xuống, khiến ta sống chậm cảm nhận sự sống. Có lẽ vậy mà tác giả mới có thể cảm nhận được hương ổi thoảng qua những cơn gió se đầu mùa. Một khung cảnh mùa thu làng quê thật đẹp và bình yên.
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Đặc biệt ở hai câu thơ trên, ta cảm nhận được những giọt sương đêm còn đọng lại, mềm mại và vương trên ngõ nhỏ. Nếu bạn là người tinh tế hẳn bạn sẽ thấy, sáng mùa thu thường đọng lại sương đêm, những hạt sương long lanh giăng đầy khắp lối từ vườn hoa đến cổng nhà. Mùa thu về hcinsh là mang theo những làn gió nhẹ và những giọt sương mai như thế, rất đặc trưng.
Đặc biệt tác giả sử dụng động từ ‘chùng mình” rất lạ và nghe rất nhẹ nhàng, mềm mại. Cảm giác như sương dày đặc đến nỗi chùng xuống, thả mình xuống ngỏ nhỏ miền quê. Tất cả những điều đó, từ hương ổi đến gió, đến sương đã mang mùa thu về. Và Hữu Thỉnh như giật mình, ôi mùa thu đã về.
Khi cái bỡ ngỡ về mùa thu đã qua đi sẽ nhường chỗ cho sự rung cảm mãnh liệt trước mùa thu:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Nếu ở trên là mùa thu về nhẹ nhàng với hương sắc thì sang đến khổ hai, mùa thu là sự chuyển động vội vàng, mãnh liệt. Dòng sông quê nay bỗng dềnh dàng như đón mùa thu về. Dềnh dàng chính là con nước lên, sông như đầy hơn, không khô hạn như mùa hạ. Con sông quê mang thêm nhiều sự sống hơn, nước sống dềnh dàng như muốn tràn ra mang theo bao nhiêu sự sống bên dưới. Ngay cả cánh chim cũng bắt dầu vội vã, hối hả.
Mùa thu ở khổ hai mở đầu cho sự hối hả, mới mẻ và xôn xao. Sự mới mẻ này đã xóa đi cái nóng của mùa hè, và bù đắp vào đó là một mùa mát mẻ, se lạnh có chút ẩm ướt của sương đêm. Có lẽ, mùa thu của Hữu Thỉnh đang thay áo, một chiếc áo mới dịu dàng hơn, êm ái hơn, mơ hồ hơn và cũng nhiều sức sống không khác gì mùa xuân.
Nếu Nguyễn Khuyến tả mùa thu với khung cảnh: “Xanh ngắt mấy tầng cao” thì Hữu Thỉnh lại tả mùa thu với chút vấn vương mùa hạ vô cùng độc đáo:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Đây mới chỉ là sự chuyển mình của mùa, có lẽ là giai đoạn đầu mùa thu. Vì vậy mà nó còn vương vấn chút mùa hạ với đám mây xanh. Với cách dùng từ “vắt nửa mình” cho thấy sự độc đáo, sự giao thoa giữa hai mùa. Cảnh vật được pha trộn lẫn nhau như bức tranh màu sắc, pha giữa màu mùa hạ và mùa thu. Không gian cũng trở nên vô cùng độc đáo, mới lạ.
Chỉ với 4 câu thơ khổ thứ 2 tác giả đã vẽ lên bức tranh mùa thu đầy sống động, có nét chấm phá của mùa hạ mới mẻ và độc đáo. Mùa thu với bầu trời còn chút xanh ngắt mùa hạ, với cánh chim chao liệng đang mải miết bay và bên dưới là dòng sông thu êm đêm dềnh dàng nước. Một bức tranh với những cảnh vật đặc trưng cho mùa thu, rất bình dị, đậm chất làng quê thanh bình.
Trong thơ Nguyễn khuyến, mùa thu cũng có sông nước có lá vàng, có bầu trời nhưng cách tả rất khác. Mùa thu Nguyễn Khuyến có cảm giác buồn, cô đơn, lẻ loi và không sống động như mùa thu của Hữu Thỉnh:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
(Trích Thu Điếu – Nguyễn Khuyến)
Cũng lấy dòng sông để tả mùa thu nhưng mùa thu của hữu thỉnh đầy đặn, dịu dàng, mộng mơ và bình yên. Còn mùa thu trong mắt Nguyễn Khuyến là không gian tĩnh lặng, là ao thu lạnh lẽo với dòng nước trong veo, là lá vàng rơi, không gian tĩnh đến nỗi nghe được cả tiếng lá rơi.
Có lẽ, Hữu Thỉnh đã vẽ lên một mùa thu với cảnh sắc vừa bình yên lại vừa sống động, có sự sống, có hương thơm, có tiếng gió, có sự đầy đặn từ sương đêm cho đến dòng sông, thậm chí còn có sự vội vàng, hối hả không kém gì mùa xuân trong Vội Vàng của Xuân Diệu – từng giây phút sống phải sống sao cho trọn vẹn vì mùa đi qua rất nhanh cũng giống như những giây phút cuộc đời trôi qua rất nhanh.
C. Kết bài
Sang thu của Hữu Thỉnh làm ta chợt nhận ra hương ổi, làn gió, màn sương thu hay dòng sông, đám mây… những sự việc gần gũi, thân quen làm nên đường nét rất riêng của mùa thu Việt Nam. Không chỉ riêng nhà thơ, mà mỗi chúng ta đều có thể cảm nhận được mùa thu ấy – một mùa thu êm ả, lắng đọng, ấm áp.
Bên cạnh sự độc đáo về mặt nội dung, ta không thể bỏ qua nét hấp dẫn của các yếu tố nghệ thuật. Thể thơ năm chữ ngắn gọn cùng biện pháp tu từ nhân hóa, từ láy giàu sức gợi hình đã góp phần miêu tả sự thay đổi của vạn vật khi chớm thu. Em thật sự yêu thích hai khổ thơ này. Hữu Thỉnh đã đem đến cho thơ ca một mùa thu thật đẹp, thật mộc mạc giản dị. Mùa thu ấy là những rung cảm tinh tế và tài hoa, được cảm nhận qua lăng kính của người nghệ sĩ tha thiết yêu đời, yêu thiên nhiên vạn vật và yêu cuộc sống.
